سنڌ جا تعليمي ادارا ۽ شاگرن جو مستقبل

 سنڌ جا تعليمي ادارا ۽ شاگرن جو مستقبل

واجد علي عاجز

Published in Sindh express on Feb 2019

دنيا ۾ جتي تعليمي ريشو وڌي رهيو آهي ته اتي وري بدقسمتي سان اسان جي ملڪ سميت سنڌ ۾ ان جي ابتڙ تعليمي تناسب ۾ گهٽتائي پئي ايندي وڃي، جنهن جا سبب تلاش ڪجن ته ڳاله ڦري ڦري مختلف حڪومتن کان ٿيندي رياست تائين اچي پهچندي.

گذريل رات قائد عوام يونيورسٽي ۾ ٿيل واقعو به ان ڳاله جي چٽي ثابوتي آهي ته اسان جي شاگردن کي نه صرف پڙهڻ کان باغي پيو ڪيو وڃي پر سندن مٿان ظلم ستم ۽ ڏاڍ جا پهاڙ ڪرائي غلط راه تي هلڻ لاءِ مجبور به ڪيو پيو وڃي.

ملڪ سميت سڄي دنيا ۾ شاگردن وچ ۾ جهيڙا ٿيئٻ معمولي جهڙي ڳاله آهي جي عمومن يونيورسٽي انتظاميا تائين پهچي اتي ئي حل ٿي ويندا آهن نه صرف اهو پر سڌريل ملڪن ۾ ته انهن کي هلڻ ڪرڻ جا خاص قانون به ٺهيل آهي ۽ يونيورسٽي جي حدن ۾ ڪنهن هٿياربند ماڻهو اچڻ جي به اجازت ناهي هوندي کڻي ان جو تعلق ملڪي اداري سان ئي ڇو نه هجي، ڇو ته سندن خيال آهي ته هٿياربند ماڻهن جي اچڻ سان يونيورسٽي جو ماحول خراب ۽ شاگرد جي ذهني قوت تي اثرانداز ٿيندو آهي.

سنڌ جي شاگردن کي ماحول جي ڳاله ته ڄڻ پري جي ڳاله ٿيندي پر يونيورسٽي جي ڪلاس رومن کان ويندي هاسٽل تي سمهڻ تائين دل ۾ اهو خوف رهندو آهي ته گهر به پهچنداسين الهائي جي آسمان ڏانهن کنڀيا وينداسين،

گذريل رات جڏهن قائد عوام يونيورسٽي جا شاگردن هاسٽل جي ڪمرن ۾ پڙهي رهيا هئا ته اوچتو کين ايئن محسوس ٿي ٿيو ڄڻ ته هاسٽل اندر ڪي غير ملڪي خطرناڪ دهشتگردن جي اطلاع هجي چوطرف پوليس ۽ رينجرز جا لانگ بوٽ هاسٽل ۾ ٽڪ ٽڪ ڪري رهيا هئا ۽ ٿوري ۽ وقت کان پوء ميٽرڪ پاس اڱوٺي ڇاپ سپاهي گريچوئيشن ۽ ماسٽر جي طالب علمن ۽ مستقبل جي انجنيئرن کي ايئن پئي لٺون ۽ مڪون هڻندا پئي آيا ڄڻ ته هو شاگرد نه بلڪه بارڊر اورانگهيندي پڪڙجي پيل ڪنهن غير ملڪي اداري جا ايجنٽ هجن.

ڳاله يونيورسٽي انتظاميا جي ڪجي ته هن معمولي مسئلي ته اها ڪٿي ننڊ سستل هئي آخر ننڍڙي مسئلي لاءِ ايڏو ممڻ جو مچايو ويو آخر اهو يونيورسٽي جي حدن ۾ ڇو نه پئي هل ڪيو ويو جيڪر مسئلو ايڏو ئي پيچيده ٿي ويو هو ته آخر هاسٽل کي دهشتگردن جي پناه گاه سمجهي حملو ڇو ڪرايو ويو، اهو به ته ممڪن هيو ته پاڻ ۾ جهيڙيندڙ شاگردن جي نشاندهي ڪري کين مٿان قانوني ڪاروائي ڪئي وڃي ها.

پر هن ننڍڙي مسئلي تي آخر رينجرز جا اٽلا يونيورسٽي جي پرامن شاگردن جي رهائش گاه تي وٺي اچڻ ڪٿان جي قانون جي پيروي آهي هن معمولي مسئلي تي رينجرز جي مداخلت يقينن سمجه کان ٻاهر آهي، ڪنهن به صوبي ۾ پوليس جي اختيارن کانسواء ڪنهن به اداري کي اهو حق ناهي ته اهي هر ننڍڙي مسئلي ۾ پوليس جي ڪمن ۾ مداخلت ڪن، رينجرز، ايف سي يا ٻين ادارن کي ان لاء رکيو ويندو آهي ته جڏهن معملا پوليس جي هٿن مان نڪري وڃن ته اتي انهن جي اختيارن جي اجازت سان معملي جي وچ ۾ اچن.

پر هتي ڏاڍي جي لٺ کي ٻه مٿا جي مثال وانگي جنهن کي جتي اچي ڄنگه اڙائي

گذريل رات جڏهن پوليس قاعد عوام يونيورسٽي جي هاسٽل تي ڇاپو هنيو ته اتي هٿين خالي شاگردن نه ڪا خاص مزحمت ڪئي نه ئي وري وٺن کو اهڙو مواد هيو جنهن کي مدي نظر رکي چئي سگهجي ته اهي پوليس جي پڪڙ ۾ نه پئي اچي سگهيا پوء به خبر ناهي ڇو سنڌ رينجرز کي پوليس جي ڪم ۾ جنگه اڙائڻ جي ضرورت پئي ۽ سنڌ جي مستقبل جي معمارن کي مار ڪٽ ڪندي رهي ۽ ڪجه شاگردن کي ٻوٿ ٻڌي کڻي وڃڻ جا به چوٻول هلي رهيا آهن.

هي ڪو سنڌ جي تاريخ جو پهريون واقعو ناهي پر وقت با وقت سنڌي شاگردن سان اهڙا ڪلور ٿيندا پئي رهيا آهن، ڪڏهن ٽوڙي ڦاٽڪ جي وقعي جي صورت ۾ ته ڪڏهن وري سنڌ يونيورسٽي جي هاسٽلن تي گهجن اطلاعن جا ڊراما رچائي شاگردن جي تذليل ڪندي کنڀي وڃڻ ۽ واپس لاش ڏيڻ جي صورت ۾

سنڌ يونيورسٽي، مهراڻ ، لمس هجي يا ڪراچي يونيورسٽي اڄ به سنڌي شاگردن جي مخلتف طريقن سان تذليل ڪئي پئي وڃي جنهن جا پيرا کڻجن ته يونيورسٽي انتظاميا ، ۽ مختلف حڪومتن کان ٿيندي اڻ سڌي طرح ئي صحي پر رياستي ادارن ڏانهن ئي ويندا

شاگردن سان ظلم ۽ ستم ڪندڙ قوتون شايد شاگردن جي طاقت کان اڻواقف هجن پر تاريخ سان لاڳاپيل ماڻهون ان ڳاله کان چڱي طرح سمجهي رهيا هوندا ته شاگردن تي ظلم ڪندڙن جو انجام تاريخ ۾ ڪيئن ٿيو آهي

سنڌي شاگردن جي تذليل ڪندڙ قوتن کي گهرجي ته اهي تاريخ جي ورقن کي ورائي شاگردن جي طاقت مان اندازو لڳائن کين گهرجي ته بنگال جي شاگرد تحريڪ ، اسٽريليا جي نيشنل يونين آف اسٽونٽ ۽ چلي جي اسٽونٽ ليڊ مان سبق سکن.

خدارا سنڌي شاگردن جي اهنسا کي ڪمزوري نه سمجهو وڃي کين بنگال جي امان الله اسد زمان ٿيئڻ تي مجبور نه ڪيو وڃي کين انجنيئر، سائنسدان ، ڊاڪٽر، سياستدان ، ۽ وڪيل ٿيئڻ ڏنو وڃي

مڪمل پڙهو

يادگيرين جي ڀاڪر ۾...

 يادگيرين جي ڀاڪر ۾...
واجد علي عاجز
Published in Awami Awaz Mag
گهڙيال جي سوئين ۾ ڄڻ پٿر ٻڌجي ويا هيا وقت هيو جو ڪٽجڻ جو نالو ئي نه پيو وٺي رات هئي، پين هئي ۽ هڪڙو نڪور پنو جنهن تي سارنگ جا ٻئي هٿ ڪنهن رهگير گهوڙي جيتري رفتار سان گهمي رهيا هئا.
سارنگ يادگيرين جا گهاء پنهنجي ڊائري تي اوتي رهيو هيو ۽ سنڌو جو ڳالهيون... 
شعبان جو مهينو هيو جڏهن سنڌو ۽ سارنگ جي وچ ۾ سڀ وڇوٽيون مٽجي ويون هيون
”سنڌو تون مونکي توهان بجائي نالي سان يا وري تون ڪري پڪاريندي ڪر.“ سارنگ سنڌو کي پنهنجائپ جتائندي چيو
”نه مان ننڍي هوندي کان اهي لفظ اچارڻ جي عادي ناهيان، باقي توهان جي ۽ منهنجي پنهنجائپ تون ۽ توهان جي ننڍڙي لفظن سان لڪڻ يا ظاهر ٿيئڻ جهڙي ناهي“ سنڌو وجهڙائپ جي پڪ ڏياريندي چيو
”اڙي دنيا جي واحد چري ڇوڪري جو جواب آ اهو“ سارنگ حيران ٿيندي چيو.
”ههه، توهان چري ڇوڪري چوندا آهيو ته دل خوش ٿيندي آهي واقعي به مان ڪيڏي نه چري آهيان“ سنڌو هڪ وڏو ٽهڪ ڏيندي چيو..
”ههه واقعي تون چري ئي ته آهين“.
سنڌو چري هئي الهائجي جي دنيا جي واحد سياڻي ڇوڪري پر هوء پاڻ کي چريو سڏرائيندي خوش ٿيندي هئي شايد اها ئي نشاني آهي ته هوء چري نه پر دنيا جي اڪيلي سياڻي ڇوڪري هئي، رمضان جا ڏينهن ۽ پيپرن جو آخري مرحلو هيو.
سارنگ سڀاڻي عربي جو پيپر آهي تياري ڪيئن آ. .سنڌو پڇيو
”ههه بس پيپر ڏيئڻو آ ٿي ويندو باقي عالم ته ٿيئڻو ڪونهي“ سارنگ ڳاله کي مزاق بدلائيندي چيو.
”چلو سڀاڻي آخري پيپر آ وري شايد نه ملجي ڪجه مهينن لاء پيپر کان پوء ملي وٺجو ۽ ها ناول به کڻي اچجو“ سنڌو سڪ ڀريل لهجي ۾ چيو.
”حاضر مٺي چري ڇوڪري کي جواب  ناڪاري ۾ ڪيئن ٿو ڏئي سگهجي“ سارنگ پنهنجي محڪومي واري لهجي ۾ چيو.. .
اهو آخري ڀيرو هيو شايد وڇوڙو ڪجه مهينا نه ڪجه سال ڪجه صدين لاء ٿيئڻ وڃي رهيو هجي ملاقات هئي جا ختم ٿيئڻ جو نالو ۽ نه پئي وٺي ۽ لفظ هيا جن جو اچڻ اوکو هيو خاموش ملاقات ناول جي ڏيئڻ تي ختم ٿي رمضان جو آخري هفتو. . 
”سارنگ مان عيتقاف ۾ ويهڻ پئي وڃان بس ڪجه ئي ڪلاڪن بعد، مسيج پڪيج فقط توکي ٻڌائڻ لاء ڪيم“.
”سنڌو مان تو ڏاڍو ياد ڪندس“.   
”اڙي مان ڪڏهن چيو ته توکي وسارينديس بس ڪجه ڏينهن جي ئي ڳاله ته آهي عيد تي پهريون فون منهنجو ايندو گاڊ پرومائس لو يو سارنگ“. 
”لو اينڊ مس يو الويز“. . 
ايئن ڏينهن نه پر 10 صديون گذريون سارنگ فون جي اچڻ جي اوسيئڙي ۾ جاڳي رهيو هيو ۽ رات جا ٻه لڳا هيا. . فون جي رنگ وڳي ته سارنگ کان ڇرڪ نڪري ويا ۽ جلدي ۾ فون کڻي ڪن تي رکيو
”هيلو“ 
”هههه مطلب ته سائين منهنجي انتظار ۾ هيا“ سنڌو وڏو ٽهڪ ڏيندي چيو
. سنڌو جو ٽهڪ ٻڌي ڄڻ ته سارنگ جا سڀ ٿڪ لهي ويا هيا
ها سنڌو تو بنا ٻيوڪنهن جو انتظار ڪبو ڀلا،. 
”هائو ڇڏ عيد جون اڳواٽ مبارڪون“. 
”مهرباني“. .
”سارنگ مان ٿڪل آهيان سڀاڻي تفصيلي ڪچهري ٿيندي لو يو ماء ڊيئر“.
”لو يو. وڌيڪ انتظار جي گنجائش ڪانهي صبح جو ساجهر فون ڪجان“
 اها ڪال ڄڻ آخري هئي، ڇا آخري ڪال ايتري ننڍي هجي ها فقط پنج منٽ جي جيڪر سارنگ کي وڇڙڻ جو خوف هجي ها.؟
هي وقت به ڪجه ٻڌائي ڇو ناهين ايندو. . 
ڳالهيون ڳجه ۾ ئي ڇو رهجي وينديون آهن
سنڌو ڇو نه ٻڌايو ته هن سارنگ کي ڇو وساري ڇڏي. . 
سنڌو فقط هڪ آخري خط به نه اماڻيو جنهن ۾ سارنگ جون سڀ يادگيريون واپس ڏي ها ۽ اڄ سارنگ انهن يادگيرين جي ڀاڪر ۾ پاڻ کي ويڙهي ڇڏي ها ۽ دنيا جي دردن کان لڪي پوي ها. .

مڪمل پڙهو

سنڌ جي سرڪاري ادارن ۾ ڌارين جي ڀرتي ڪير بند ڪرائيندو؟؟

 سنڌ جي سرڪاري ادارن ۾ ڌارين جي ڀرتي ڪير بند ڪرائيندو؟؟

واجد علي عاجز

Published on 13/12/2019

Pak Sindh

سنڌ ڌرتي جيڪا صدين کان وٺي پنهنجي سونهن ۽ خوشحالي جي ڪري ڪيترين ئي ڌارين قوتن جو تعاب سهندي آئي آهي، عرب هجن يا ارغون، ترخان سڀني جي اکين ۾ ڪنڊو سنڌ ڌرتي جي سونهن خوشحالي ۽ قدرتي وسيلا رهيا آهن، اهو ئي سبب آهي جو هن ڌرتي کي ڦرڻ ۽ لٽڻ لاء هتي ڪيترن ئي ڦورن ۽ لٽيرن حملا به ڪيا ته ڏاڍ ۽ جبر سان هتان جي ماڻهن جي عضمتن ۽ عزتن تي پڻ وار ڪيو.

پر اها هن خطي جي تاريخ رهي آهي ته هتي ڪنهن به لٽيري ۽ ڦورو سڌو سنئون حملو ناهي ڪيو ڪڏهن مذهبي رنگ پائي ماڻهن جي نفسيات سان وڙهيو ويو آهي ته ڪڏهن وري ڪو ٻيو نقاب اوڙهي، پر هتان جا ساڃاه وند ۽ هن ڌرتي جي ٻچڙن هميشه ڪڏهن مهاراجه ڏاهر جي صورت ۾ ته ڪڏهن وري هوش محمد شيدي جي شڪل ۾ بغاوت جو علم کنيو آهي.

ايئن ئي صدين جي روايت کي برقرار رکندي 1943۾ هن ڌرتي کي هڪ نئي ڌوڪي ۾ ڦاسايو ويو، جنهن ۾ چيو ويو سنڌ هڪ آزاد رياست هوندي جتي سنڌي قوم کي پنهنجا سڀئي حق ملي ويندا، پر ڪجه ئي ڏينهن اندر هن معادي تي ڪنهن به عمل نه ڪيو نه ئي وري ڪنهن هن معاهدي کي پڙهڻ گوارا سمجهيو.

هن بعد به سنڌ مسلسل ڌوڪن ۽ دلبن اندر سور ڀوڳيندي رهي آهي، جڏهن مرضي پون ته کيس ون يونٽ ۾ ضم ڪري هن تاريخي ۽ دنيا جي شاهڪار ڌرتي کي هڪ ڪالوني ۾ بدلايو ويو.

تازو ئي 1973۾ 18ترميم به ڄڻ ته ڪنهن لولي پوپ ۽ ڌوڪو کانسواء ڪجه به نه هيو. جنهن ۾ وڏيون وڏيون ڳالهيون ته ڪيون ويون پر عمل ٽڪي برابر به ناهي ٿي سگهيو.

سنڌ ۾ ڌاري آبادي ته نظر ڦيرائجي ته بوهري، بنگالين کان ويندي سي پي ۽ يو پي کان وڏي لوڌ سنڌ ڇڏي وئي جنهن جو اثر سنڌ کان ويندي پوري پاڪستان جي معاشيات تي پيو.

سنڌ ۾ جتي ٻاهران آيل لوڌ گهٽ نه ڪيو ته اتي وري پنجابي پٺاڻن توڻي بلوچن به سنڌين جي حقن تي ڌاڙو هڻڻ ۾ ڪسر ڪان ڇڏي آهي، هتي پنجابين ۽ پٺاڻن کي ته پاڪستان جي قانون مطابق ڪجه ئي عرصي ۾ ڪراچي ڊوميسائل ته ملي ٿو وڃي پر هتان جي اصلوڪي وارثن لاء نه پورا ڪري سگهڻ جيترا شرط رکيا ٿا وڃن، جيڪڏهن ڪوئي وڏي تڪليف کان پوء شرط پورا به ڪري وڃي ٿو ته هن کي اهو ٻڌڻ ۾ ايندو ته توهان ڪنهن ٻي جو حق ڇو ٿا کائڻ چاهيو پنهنجي سنڌ جو وڃي ڊوميسائل ٺاهرايو؟؟؟ مان حيران آهيان ته اسان جي ڌرتي تي آخر ڪنهن جو حق آهي جيڪو اسان کائي پيا وڃون، آخر سنڌ ڪراچي ۾ ناهي ته پوء ڪٿان کان آهي، جيڪڏهن ڪراچي سنڌ ۾ ناهي ته هي قانون ۾ ڪوڙ ڇو لکيل آهي؟

جيڪڏهن 1943، 47، ۽ 73جي آئين ۽ ان کان پوء 18ترميم ۾ به ڪراچي سنڌ جو اڻٽٽ حصو لکيو ويو آهي آخر هي ڪير آهن جيڪي قانون کان وڏا آهن ۽ سرڪاري آفيسن ۾ به ڪراچي ۽ سنڌ جو راڳ الاپي رهيا آهن، قوم ميڊيا جي نالي ۾ شاطر اردو ميڊيا به سنڌ کي پنهنجي دل کان الڳ لکي رهيا آهن آخر قانون ڪهڙي اگهور ننڊ ۾ ستل آهي.

سنڌ جي ڊوميسائل جو استعمال ڪري فوج ۽ ٻين وفاقي ادارن ۾ ڀرتي ٿيڻ وارو فارمولا ته تمام پراڻو آهي جنهن سبب اسلام آباد ۾ ڪيترن ئي وڏن ادارن ۾ سنڌي ماڻهن جي ڪوٽا تي غير سنڌي ماڻهن کي ڪوڙا ڊوميسائل ڏئي پنهنجا نوازي ته نوڪريون ڏنيون ويون، ايتري تائين جو ڪو وقت آيو ته پاڪستان فوج ۾ سنڌين جو ريشو اٽي ۾ لوڻ برابر پهچي ويو، پر هاڻي وري سنڌ کي لٽڻ ۽ ڦرڻ ۾ انتها جي حد تائين وڃي پهتا آهن جو هاڻي صوبائي ادارن ۾ به ڪيترا ئي ماڻهون ڀرتي ٿيو وڃن، نه صرف عام ادارن ۾ پر سنڌپوليس تي نظر ڦيرائبي ته ڪيترا ئي وڏا گروه پنجابين ۽ پٺاڻن جا ويٺل نظر ايندا.

ڪراچي کان پوءِ رستو اختيار ڪيو پيو وڃي اهو آهي ڏهرڪي شهر جو جتي فوجي فٽيلازر جهڙي شاهڪار ڪمپني به ڪم ڪري رهي آهي، هونئن ته گهوٽڪي ضلعو جيترو مالدار آهي اوترو ئي ڌارين جو نظرن ۾ آهي پر ايف ايف سي تي نظرثاني ڪبي ته 80فيصد ڪم ڪندڙ ماڻهون پنجاب جڏهن ته 20فيصد پٺاڻ ۽ ٻيا هوندا جن ۾ لوڪل ماڻهن جو ريشو ڪڍجي ته اٽي ۾ لوڻ هوندو.

ڏهرڪي شهر ۾ ڌاري آبادگاري ۾ وڌائڻ جو سبب، جعلي ۽ ٺڳ ليڊر، پير ۽ سرمائيدار آهي جيڪي نه صرف هر ناجائز سهولت مهيا ڪندا آهن پر انهن کي اتم سمجهي پنهنجن تي ظلم ۽ ڏاڍ ڪري به ڌارين کي سهولتون ڏيندا آهن، جنهن ڪري خاص طور پنجابي قوم جا اڪثر ماڻهون گهوٽڪي جهڙي لوڪل شهر ۾ به ڌرتي ڌڻين جي سرعام تذليل ڪيو وڃن ۽ هر اداري تي مالڪي جو حق جتائيندي لوڪل ماڻهن تي ظلم ۽ ڏاڍ پيا ڪن.

تازو ئي پوليس ڊيپارٽمنٽ ڀرتي پروگرام هليو جنهن ۾ پوري سنڌ مان 323ڄڻن کي ڀرتي ڪيو ويو جن مان 25هن تعداد ڪراچي سان هيون جن مان سنڌي ڳالهائيندڙن جو تعداد ته صرف 5هيو پر پنجابي ۽ پٺاڻن جو تعداد 7 هيو جڏهن ته باقي ضلعن ۾ به  ٽوٽل تعداد مان هڪ کان ٻه ماڻهن جو تعلق پنجاب سان آهي جن کي سنڌي لکڻ ته ٺهيو پر پورو ڳالهائڻ به ڪون اچي.

هاڻي ضرورت هن ڳاله جي آهي ته مهنگائي، بيروزگاري ۽ تعليم جي معيار ۾ گهٽ هجڻ ڪري جتي اسان جا نوجوان ٻاهر نڪري نٿا سگهن اتي حڪومتي توڙي رياستي ادارن کي گهرجي ته پاڪستان جي آئين جي ڇانُ ۾ رهندي سنڌ جي ادارن ۾ صاف شفاف ڀرتي ڪئي وڃي ته جيئن سنڌ صوبي جا نوجوان وڌ کان وڌ روزگار حاصل ڪن ۽ سنڌ مان بيروزگاري جي شرح گهٽجي سگهي.

مڪمل پڙهو

 پنهنجي ڪيريئر جي صحي چونڊ ڪيو

واجد علي عاجز

Published on 18/10/2019

Pahanji Akhbar

جيئن ته سنڌ سميت پوري ملڪ جي تقريبن بورڊن 12هين ڪلاس جو نتيجو پڌرو ڪري ڇڏيو آهي، ٻارنهن ڪلاس کان پوء شاگردي جو اصل دور ۽ فيصلاتو دور يعني يونيورسٽي دور جي شروعات ٿيندي آهي جنهن ۾ اڪثر ڪري ڳوٺ جا ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون ان ڳاله ۾ منجهاري جو شڪار ٿينديون آهن ته يونيورسٽي ۾ ڪهڙي شعبي ۾ داخلا وٺجي يا وري ڪنهن ڪاليج ۾ پڙهجي، اسان وٽ اڪثر ڪري اهو روجهاڻ رهيو آهي ته اڪثر ماڻهون سمجهندا آهن ته يونيورسٽي وڃڻ جو مقصد ڊاڪٽر ٿيئڻ آهي يا وري ائجنيئر هالانڪه ايئن بلڪل به ناهي،

دنيا ۾ جتي ڊاڪٽرن ۽ انجنيئرن جي ضرورت آهي اتي سٺي صحافي، اينڪر، سماجي ورڪر ۽ ڪاروباري ماڻهون جي به ضرورت هوندي آهي، توڙي جو ڊاڪٽر ۽ انجنيئر ٿيئڻ سان معاشي طور ماڻهون سگهارو ٿي ويندو آهي پر ڪافي ماڻهون اهڙا هوندا آهن جن جو مزاج انجنيئر ، ڊاڪٽر يا بزنس مين ٿيڻ جو ناهي هوندو، پر اسان وٽ سماجي طور پاڻ کي معتبر ۽ سگهارو ڏيڪارڻ لاء اڪثر والدين اها غلطي ڪري ويهندا آهن ته ٻارن کي زبردستي پنهنجي مرضي جي شعوبي ۾ داخل ڪرائي ڇڏيندا آهن ۽ نتيجي ۾ ٻارن کي ناڪامي ته پلئي پوندي  ئي پوندي آهي پر سماجي، روايتي توڙي ذهني طوربه  ٻار وڏي پيڙاه جو شڪار ٿيندا آهن.

تنهنڪري اهو نه صرف والدين جي زميواري آ ته ٻار کي پنهنجي مرضي تي شعوبي جي چونڊ ڪرڻ جي اجازت ڏين پر نوجوانن کي به گهرجي ته ؛ اڄ ڪله انٽرنيٽ جي دنيا آهي انٽرنيٽ اتي وڃي مختلف شعوبن بابت ڄاڻ وٺن ۽ وقت جي مناثبت سان ڪهڙي شعوبي ۾ ڪيتريون نوڪريون، ڪيترا ڪم آهن يا وري سماجي طور ڪهڙي شعوبي ۾ وڃي ڪري ماڻهن جي ڪيتري مدد ڪري سگهجي ٿي اهو ڏسڻ کان پوء ئي پنهنجي مزاج کان جانچي فيصلو ڪن، شعوبي جي چونڊ بلڪل به ننڍڙي ڳاله ناهي ڇو ته هي عمر جو اهو حصو آهي جنهن ۾ اوهان پنهنجي ڪيريئر جي مستقبل جي پلاننگ ڪري سگهو ته جيڪر اڄ اهو نه ڪري سگهيا ته اڳتي هلي پچتاء جو شڪار ٿي ويندا،

وقت جي ضرورت کي ڏسندي يونيورسٽين ۾ پڙهايا ويندڙ ڪجه شعوبن جو مختصر تعارف هيٺ لکان ٿو جيئن شاگردن جي ٿوري رهنمائي ٿي سگهي، ڪراچي يونيورسٽي، ڪراچي شهر ۾ پهرين نمبر اها يونيورسٽي آهي جيڪا وڌ کان وڌ شعوبن ۾ تمام گهڻن شاگردن کي داخلا ڏي ٿي تازو ڪراچي ورسٽي ۾ جيڪي ٽيسٽ بيسٽ داخلا فارم آيل آهن انهن ۾ بيچلرس آف آرٽ ۽ سائس جا ڪافي پروگرام آهن جڏهن ته بچيل کوڙ سارن پروگران ۾ داخلا اوپن ميرٽ بيس تي ملندي جن جا فارم به ٿوري عرصي ۾ اچي ويندا:

1. ڪيميڪل ٽيڪنالاجي؛

ڪيمڪل ٽيڪنالاجي وسيع فيلڊ آهي، جيڪڏهن اوهان سمجهو ٿا ته اوهان ڪيمسٽري ۾ سٺو پڙهي سگهو ٿا ۽ ٽيڪنالاجي سان اوهان جو چاه آهي ته اوهان هن شعوبي ۾ پڻ پاڻ مڃرائي ٿا سگهو، ياد رهي ته ڪيمسٽري هڪ وسيع فيلڊ آهي جنهن جو اوهان تعارف انٽر ۽ ميٽرڪ ۾ وٺي آيا هوندو، هن شعوبي ۾ ڊگري ڪرڻ کان پوء اوهان کي ڪيترائي موقعي فراهم ٿي ٿا سگهن، هن وقت پاڪستان ۾ خاص ڪري ڪيميڪل ٽيڪنالاجي جي شعوبي ۾ الاهي خال آهي جيڪو اوهان پورو ڪري سگهو ٿا.

2. ڪمپيوٽر سائنس

ڪمپيوٽر سائنس به تمام وڏو وسيع شعوبو آهي، پاڪستان ۾ ڪمپوٽر جي شعوبي ۾ وڏو خال اڃان به موجود آهي  تنهنڪري اوهان هن شعوبي ۾ نمايان ڪارگردگي ڏيکاري پنهنجي جاء ٺاهي سگهو ٿا، ان کانسواء دبئي سميت ڪيترن ئي ملڪن ۾ ڪمپيوٽر سائنس وارن جي وڏي ڊيمانڊ آهي اتي پڻ اوهان پنهنجون ڪارگردگيون ڏيڪاري ٿا سگهو، ان شعوبي ۾ سرڪاري نوڪري حاصل نه ڪري سگهڻ کان سواء به ڪافي موقعا آهن جيئن اوهان انٽرنيٽ ذريعي به ڪافي پروجيڪٽ حاصل ڪري سگهو ٿا، جن جي رقم اوهان ڊالرن ۾ وٺي سگهو ٿا.

3. ايجوڪيشن

ايجوڪيشن به بهترين شعوبو آهي جيڪو نه صرف اوهان کي پئسا ڪمائڻ ۾ ڪم ايندو پر هن شعوبي ۾ پڙهي ڪري اوهان سماج جي بهترين طريقي سان مدد ڪري سگهو ٿا، هي شعوبو خاص ڪري استاد ٿيئڻ ۾ دلچسپي رکندڙن لاء آهي، هي شعوبو اڪثر ڪري ڇوڪريون چونڊ ڪنديون آهن اڄ ڪله جي نسبت سان استاد وارو ڪيريئر ڇوڪرين لاءِ بهترين ڪيريئر ثابت پيو ٿي، ڇوڪرا به هن ۾ پڙهي فائدو حاصل ڪري ٿا سگهن.

3. اسپيشل ايجوڪيشن

هي شعوبو به استاد ٿيئڻ ۾ دلچسپي رکندڙن لاءِ آهي، هي اصل ۾ اسپيشل ايجوڪيشن آهي جنهن ۾ اوهان کي خاص طور تي معذور ٻارن کي تعليم ڏيئڻ جي سکيا به ڏني ويندي آهي

4. ماس ڪميونيڪشن

پاڪستان ۾ هن شعوبي ۾ گهڻو ڪم ٿيو آهي هي شعوبو ميڊيا سان لاڳاپيل آهي ماس ڪميونيڪشن کي ميڊيا سائنس به چيو ويندو آهي، هن ۾ پڙهي اوهان صحافي، ليکڪ، پروڊيوسر، ڊاريڪٽر، فلم ميڪر ۽ اداڪار نيوز اينڪر وغيره ٿي سگهو ٿا، جيڪڏهن اوهان من ڪو هن شعوبي ۾ اچڻ چاهي ته اهو ذهن نشين هجي ته هن شعوبي ۾ وقت با وقت اوهان کي پئسن جي گهڻي ضرورت پئجي سگهي ٿي، ڇو ته هن ۾ ملندڙ آسائنمنٽس ۽ پروجيڪٽ پريڪٽيڪل بنيادن تي هوندا آهن جن ۾ پئسن جي ضرورت پوندي آهي.

5. پاڪستان اسٽڊي

سائنس جي ڊوڙ جي ڪري پاڪستان ۾ ڪافي اهڙا شعبا آهن جن ۾ خال پيدا ٿيو آهن ان ۾ پاڪستان اسٽڊي به آهي تازو ئي ليڪچرشپ جي خالي سيٽن جي سروي ڪئي وئي آهي جنهن ۾ پاڪستان اسٽڊي جون ڪافي جڳهيون خالي آهن جڏهن ته سائنس جي مضمونن کان به وڌيڪ پاڪستان اسٽڊي ۾ ليڪچررس جي ضرورت آهي، جيڪڏهن اوهان سي ايس ايس ڪرڻ جو شوق رکو ٿا ته هي شعوبو اوهان لاءِ سٺو مددگار ثابت ٿي سگهي ٿو.

6. لينگويج (سنڌي، اردو، انگلش)

اڄ ڪله ٻولي وارو سبجيڪٽس ۾ ڪافي کوٽ پيدا ٿي آهي، جيڪڏهن ڪو هن ۾ شوق ٿو رکي ته اهي شعوبو به ڪافي ڪارگار ثابت ٿيندو، تازو ئي شايع ٿيل ليڪچررشپ جي سيٽن جي سروي ۾ سنڌي اردو ئي انگلش جي وڏي ضرورت محسوس ڪئي وئي آهي، خاص طور تي انگريزي جو وڏو خال جيڪو ڪيترن ئي سالن کان ڀرجي نه سگهيو آهي، اوهان انگريزي جي عبور حاصل ڪري نه صرف نوڪري حاصل ڪري ٿا سگهو پر پارٽ ٽائم ٽيوشن ۾ به هزارين رپيا ڪمائي سگهو ٿا، ان کان علاوه انگريزي سکي اوهان ٻاهرين دنيا ۾ به پاڻ مڃرائي ٿا سگهو، انگريزي جو سبجيڪٽ اوهان کي هر جڳه تي ڪم ايندو توڻي ڪا نوڪري جي ٽيسٽ هجي يا وري فيلڊ ورڪ انگريزي لازم هوندي آهي، اگر اوهان ڪميشن جو شوق ٿا رکو ته اهي فيلڊ اوهان جي وڏي مدد ڪندي تازو سروي موجب ڪميشن جي امتحانن ۾ 80فيصد ماڻهن انگريزي ۾ مار کائي ويندا آهن.

ان کان عللاوه سوشولاجي، سوشل ورڪ، قانون، فزڪس، ڪيمسٽري، ميٿيمٽڪس، سائڪولاجي، ڪرمنلاجي، بايولاجي، باٽني، جيوگرافي، فشري، وومين اسٽڊي، انٽرنيشل رليشن، جيولاجي، فزيڪل ايجوڪيشن، سميت ٻيا به سائنس ۽ آرٽ ۾ اڻ ڳڻيا شعوبا آهن جن بابت انٽرنيٽ تي تمام گهڻو مواد پيل آهي، ڪنهن به يونيورسٽي ۾ داخلا فارم ڀرڻ کان اڳ گهٽ ۾ گهٽ هڪ ڪلاڪ پنهنجي پاڻ کي ڏيو ۽ پنهنجي پاڻ کان ئي پڇيو ته اوهان ڇا ٿا پڙهڻ چاهيو ۽ مستقبل ۾ ڇا بڻجڻ چاهيندا ۽  پوءِ ان شعوبي ۽ مستقبل جي نوڪرين بابت ڄاڻ حاصل ڪرڻ لاءِ انٽرنيٽ تي ڳوله ڪيو ۽ ان متعلق ڄاڻ وٺڻ کان پوءِ ئي ڪو فيصلو ڪيو، ياد رکو ته اوهان سچي دل سان جيڪو بڻجڻ چاهيو ٿا اهو ضرور بڻجي ويندو پر ان شرط تي ته اوهان  پنهنجو مقصد هڪ رکو ۽ دل سان ان تي محنت ڪيو يقينن اوهان جي ئي جيت ٿيندي.

توڻي جو انساني فطرت آهي ته اهو سڀ گدرا پنهنجي هٿن ۾ رکڻ چاهيندو آهي پر اهو ممڪن ناهي تنهنڪري اوهان کي ڪنهن به هڪ شعوبي ۾ پاڻ مڃائڻ جي ڪوشش ڪرڻ گهرجي ٻي صورت ۾ اوهين پنهنجو اصل مقصد وڃائي ويهندا ۽ ڪنهن به شعوبي ۾ ماهر ٿي نه سگهندا. اوهان مختلف شيون پڙهڻ جو شوق رکو پر دلي لڳائو پنهنجي خوابن جي تعبير لاءِ هجي ۽ ان ۾ ئي ماهر ٿي ڏيکاريو.

مڪمل پڙهو